Texte de Victor Sinet - Scrittu di Vittoriu Sinet
Dans "Storia corsa à fette", Editions 'Le Temps retrouvé',
juin 1991.
Mussolini destituitu da u gran cunsigliu fascistu è pocu
dopu imprigiunatu, si sapìa chì a capitulazione di l'Italia -per
maiò parte arruvinata dop'à tant'anni di strazii - ùn era
più chè una quistione di ghjorni.
Incaricatudi salvà ciò chì pudìa èsselu,
u marescialu Badoglio tense 1 un mese appena. È
a sera di l'ottu sittembre, u pòpulu corsu amparava senza surpresa chè
i "lucchesi" s'èranu resi 2.
U lindumane, a Còrsica si discitava 3 in
piena alegrìa 4. Sùbitu sùbitu,
i 100 000 occupanti d'u "Regio Esercito" avìanu alzatu a bandera
bianca, mentre chè i patriotti corsi s'impatruniscìanu 5
di tutti i posti di cummandamentu. Cusì a prifettura d'Aiacciu fù
presa in quattru è trè sette da u Fronte Naziunale. Henri Maillot,
chì era un di i capi di i machjaghjoli corsi, fece 6
un'entrata rimarcata ind'u scagnu di u prefettu, straccendu u quatru di Pétain
per mette u ritrattu di de Gaulle !
Da Aiacciu à Bastìa, tuttu ciò chì pudìa
esse favurèvule à u guvernu di Vichy fù spiantatu 7
: u lucale di a Milizia francese, quellu di a legione "anti-bolchevique"
è ancu i ghjurnali cunnisciuti per i so scritti "collabos"
!
(1) tene : tenir. Tense
: il tint. (2) rèndesi : se rendre. s'hè resu : il s'est rendu. (3) discitassi : se réveiller. (4) alegrìa : joie, gaité. Mais peu aussi signifier "ébriété". (5) impatrunìscesi : se rendre maitre. (6) fà : faire. Fece : il fit. (7) spiantà : raser, démolir jusqu'à la base. |
Altrò u Fronte naziunale desse 1
senz'altru l'òrdine di dinuncià i merri è i cunsiglieri
municipali chì s'èranu lasciati sbaglià da Pétain
o Laval è da l'Italiani [= da I Taliani]. In certi lochi, ci fù
un cummenciu d'epurazione chì ùn andò senza qualchi inghjustizia
...
U cunsigliu di prifettura, spezia d'altu cummandu, era cumpostu di cinque patriotti
(Arturu Giovoni, Maillot, Pàulu Colonna d'Ìstria, Francescu Vittori,
Maurice Choury) è per parte soia, Bastìa, Corti è Sartè
avìanu i so cunsigli di sotto prifettura.
U pòpulu, ellu, mughjava a so cuntentezza, si sentìa sciuppittà
l'archibusge in ogni scornu è ribumbàvanu à più
pudè i "Vive de Gaulle !".
Firmava à caccià l'armata alemana scalata apposta da Sardegna.
I patriotti corsi si fècenu un duvere d'attaccà, ma u rìsicu
era cusì più grande chè da Algeri, de Gaulle è Giraud
decisenu di purtà aiutu à u Fronte naziunale. L'operazione, numata
Vésuve, principiò u 13 di sittembre : 110 omi di u "commando
de choc" sbarconu in Aiacciu da i fianchi di u famosu sottumarinu Casabianca.
24 ore dopu, ghjunghjìanu i turpigliori Terrible è Fantasque.
(1) dà : donner. desse
= dete : il donna. (2) scursale = scurzale (n.m.) : tablier. (3) piighittà = pieghittà : plier en faisant de petits plis. (4) assirenassi : se rassénérer (serenu : serein). |
..... 1 a pezza di cinque franchi
è si ne andete 2 quasi à fughjera 3.
Per a cullata di san'Ghjaseppu mentre chì u cavallu bazzicava 4
in le steghe 5, a cuttulese sbarrò 6
l'anche è viutò e stacche in la ciòttula di u scursale 7
per cuntà i so soldi. Facìa sempre cusì. C'èranu
parechji quarantani, vintini, è patacconi 8.
Un cinquinu solu sulettu li parbe pocu catòlicu è fece piantà
u cavallu ; ne pichjò 9 annantu à
u chjirchjone 10 di a rota 11,
capì sùbitu : quella santa Minnucca a l'avìa fatta 12
! Ùn era ghjuvata ad ella stessa d'avè fattu a Santarella 13.
Quand'ella fù ghjunta à a so casa, a vicina li dumandò
nutizie d'Aiacciu.
"In Aiacciu", rispundì a cuttulese senza altri schiarimenti,"
in Aiacciu, à chì a ficca a ficca 14."
(1) porghje : tendre. (2) andete = andò : elle alla. (3) à fughjera : comme ens e sauvant. (4) bazzicà : rôder quelque part (se dit surtout des bêtes). (5)??? (6) sbarrà : écarter (les jambes). (7) a ciòttula di u scursale : le creux du tablier. (8) un pataccone : un gros sou. (9) pichjà : frapper. (10) u chjirchjone : bandage métallique de roue. (11) a rota = a ròtula : roue. (12) a l'avìa fatta : elle l'avait eue. (13) cela ne lui avait pas réussi d'avoir joué à la plus fine. (14) ficcà : tromper. |